Η πρόσβαση σε επαρκείς ποσότητες ασφαλών και θρεπτικών τροφίμων είναι το κλειδί για τη διατήρηση της ζωής και την προώθηση της καλής υγείας. Με βάση τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), περισσότεροι από 600 εκατομμύρια άνθρωποι νοσούν κάθε χρόνο – άτομα όλων των ηλικιών, ιδίως παιδιά κάτω των 5 ετών και άτομα που ζουν σε χώρες χαμηλού εισοδήματος – ως αποτέλεσμα περίπου 200 διαφορετικών τύπων τροφογενών ασθενειών λόγω της κατανάλωσης τροφίμων που έχουν μολυνθεί από παθογόνους οργανισμούς (βακτήρια, ιοί, παράσιτα) ή χημικούς παράγοντες κινδύνου. Επιπλέον, οι τροφογενείς ασθένειες ευθύνονται για 420.000 θανάτους που μπορούν να προληφθούν κάθε χρόνο[1].
Όσον αφορά τον οικονομικό αντίκτυπο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας[2], τα μη ασφαλή τρόφιμα κοστίζουν στις οικονομίες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος περίπου 110 δισεκατομμύρια US$ ετησίως. Ως άμεση συνέπεια, παρεμποδίζουν την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη καταπονώντας τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και βλάπτοντας τις εθνικές οικονομίες, τον τουρισμό και το εμπόριο. Ωστόσο, ένα μεγάλο μέρος αυτών των δαπανών θα μπορούσε να αποφευχθεί με τη λήψη προληπτικών μέτρων που αποβλέπουν στην αποτελεσματική διαχείριση της ασφάλειας των τροφίμων σε όλη τη διαδρομή τους «από το αγρόκτημα στο τραπέζι» ενώ παράλληλα, τα τρόφιμα θα ανταποκρίνονται σε διεθνή αποδεκτά πρότυπα και προδιαγραφές.
Η εξάπλωση της πανδημία COVID-19 ανέδειξε σημαντικά θέματα που σχετίζονται με την ασφάλεια των τροφίμων όπως η υγιεινή, η αντιμικροβιακή αντοχή, οι ζωονοσογόνες ασθένειες, η κλιματική αλλαγή, η νοθεία στα τρόφιμα και τα πιθανά οφέλη της ψηφιοποίησης του τομέα των τροφίμων. Για το άμεσο μέλλον, η ελαχιστοποίηση των διαταραχών στις αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων παραμένει μια από τις υψηλότερες προτεραιότητες όλων των κυβερνήσεων για διασφάλιση της παροχής ασφαλών και θρεπτικών τροφίμων σε παγκόσμια κλίμακα[3].
Αναγνωρίζοντας τoν παγκόσμιo αντίκτυπο των αρνητικών συνεπειών των τροφογενών ασθενειών, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ενέκρινε το ψήφισμα 73/250[4] που κηρύσσει Παγκόσμια Ημέρα για την Ασφάλεια των Τροφίμων. Από το 2019, κάθε 7 Ιουνίου, αυτός ο εορτασμός, έχοντας την υποστήριξη από τον WHO και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO), προβάλλεται έντονα από διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς και κρατικούς φορείς με ποικίλες εκδηλώσεις και ενημερωτικές δράσεις.
Η Παγκόσμια Ημέρα για την Ασφάλεια των Τροφίμων είναι ένας σημαντικός τρόπος[5]:
- Ευαισθητοποίησης των ανθρώπων για θέματα ασφάλειας των τροφίμων.
- Ανάδειξης τρόπων αποφυγής ασθενειών μέσω της κατανάλωσης ασφαλών τροφίμων.
- Δημόσιας συζήτησης σχετικά με συνεργατικές προσεγγίσεις για τη βελτίωση της ασφάλειας των τροφίμων μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων του χώρου των τροφίμων.
- Προώθησης λύσεων και τρόπων διασφάλισης ασφαλέστερης τροφής.
Μέσα από την Παγκόσμια Ημέρα για την Ασφάλεια των Τροφίμων, οι οργανισμοί WHO/FAO εργάζονται για να ενσωματώσουν την ασφάλεια των τροφίμων στη δημόσια ατζέντα μέσω παρότρυνσης για δράσεις σε πέντε σημεία-κλειδιά[6]:
- Εξασφαλίστε ότι είναι ασφαλές – Οι κυβερνήσεις πρέπει να διασφαλίζουν ασφαλή και θρεπτικά τρόφιμα για όλους
- Καλλιεργήστε το με ασφάλεια – Οι γεωργοί και οι παραγωγοί τροφίμων πρέπει να υιοθετήσουν καλές πρακτικές
- Διατηρήστε το ασφαλές – Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων πρέπει να βεβαιωθούν ότι τα τρόφιμα είναι ασφαλή
- Μάθετε τι είναι ασφαλές – Οι καταναλωτές πρέπει να μάθουν για ασφαλή και υγιεινά τρόφιμα
- Συνεργαστείτε για την ασφάλεια των τροφίμων – Ας συνεργαστούμε για ασφαλή τρόφιμα και καλή υγεία!
Το κεντρικό θέμα του φετινού εορτασμού[7] είναι «Ασφαλή τρόφιμα τώρα για ένα υγιές αύριο». Μέσα από αυτό διαφαίνεται η ανάγκη συνειδητοποίησης ότι:
- η κατανάλωση και η παραγωγή ασφαλών τροφίμων έχουν άμεσα και μακροπρόθεσμα οφέλη για τους ανθρώπους, τον πλανήτη και την οικονομία.
- η διαθεσιμότητα ασφαλών και υγιεινών τροφίμων για όλους μπορεί να εξασφαλιστεί στο μέλλον εφαρμόζοντας νέες, πρωτοποριακές επιστημονικές λύσεις σε συνδυασμό με την παραδοσιακή γνώση που έχει αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου.
- τα συστήματα τροφίμων πρέπει να είναι ικανά να παράγουν ασφαλή και ποιοτικά τρόφιμα για όλους.
- η συστηματική σύνδεση της υγείας του ανθρώπου, με τα ζώα, τα φυτά, το περιβάλλον και την οικονομία είναι αναγκαία για την κάλυψη των αναγκών του μέλλοντος.
- η ανάπτυξη τοπικών δράσεων για δίκαιες, συχνά καινοτόμες, λύσεις και ενισχυμένη πολυτομεακή συνεργασία είναι απαραίτητες για την επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης
Η ασφάλεια των τροφίμων αποτελεί κοινή ευθύνη μεταξύ κυβερνήσεων, παραγωγών και καταναλωτών. Όλοι πρέπει να παίξουν ρόλο ώστε να διασφαλιστεί ότι τα τρόφιμα που καταναλώνουμε είναι ασφαλή και να περιοριστούν οι συνέπειες των τροφογενών ασθενειών παγκοσμίως. Η ασφάλεια των τροφίμων είναι δουλειά όλων.
[2] Food-borne Illnesses Cost US$ 110 Billion Per Year in Low- and Middle-Income Countries (worldbank.org)
[3] Slogan and theme | CODEXALIMENTARIUS FAO-WHO
[4] United Nations Official Document
[5] WFSD Homepage | CODEXALIMENTARIUS FAO-WHO
[6] Slogan and theme | CODEXALIMENTARIUS FAO-WHO
[7] cb3404en.pdf (fao.org), WFSD Homepage | CODEXALIMENTARIUS FAO-WHO